Vancouver
Niet ver van Wildernis en Azië

Rob van der Bijl

We lopen langs het Sunset Beach Park in West End, de wijk achter Downtown. Zo juist hebben we wat gedronken in een barretje op de hoek van Denman Street. Het wordt al wat donker; de verlichting is zojuist ontstoken. In Denman Street wordt het nog gezelliger. Even verderop ligt ons hotel Sylvia, gevestigd in een 'heritage building'. Het gebouw is namelijk opgetrokken in stijl van de Amerikaanse Beaux-Arts. Ook vanuit Sylvia kun je het park en het strand mooi zien liggen. Er wordt geflaneerd, gejogd, gebiked. De trolleybus draait Dave Street in. Op het strand liggen paartjes. Het water van de English Bay ruist als de zee. De zon gaat onder.
Wat is er mis aan Vancouver? We denken lang na, maar kunnen niets bedenken. Een perfecte stad, dat kan toch niet? Maar misschien is dat het wel. Vancouver is te perfect. De stad is te welvarend. Of misschien zijn we wel jaloers op deze nieuwe wereldstad in zijn gouden eeuw: deze comfortabele, werkelijk multiculturele smeltkroes in Cascadia, een nieuwe toonaangevende wereldregio.


Foto: (C) Light Rail Atlas/Liesbeth Sluiter, Vancouver, mei 2000

Vanuit Europa mag het verschil tussen Canada en de V.S. misschien niet al te groot lijken, in Canada zelf ervaart men dat toch anders. Dat begint al aan de grens. Komend vanuit de V.S. wordt de Canada-ganger via waarschuwingsborden er fijntjes op gewezen dat voorbij de grens in Canada geen wapens mogen worden gedragen. En ook tussen de Amerikaanse staat Washington en het Canadese British Columbia loopt deze grens, al liggen beide staten in Cascadia.

'In'

De natuur in de regio van Vancouver is overweldigend, adembenemend. Voor de kust ligt Vancouver Island. De meeste boten er naar toe vertrekken vanuit een baai in West Vancouver, aan de noordzijde van de stad, alwaar de dichte bossen meteen behoorlijk indruk maken. Verder noordelijker is het mogelijk om echt Canada 'in' te gaan. De weg langs de baai bij Squamish doorkruist het leefgebied van een grote bevolking adelaars, nog verder liggen de uitgestrekte bossen van Garibaldi Provincial Park, hartje British Columbia's kustgebergte.
Hier ligt ook Whisler, de mondaine wintersportplaats die zijn tegenhanger Aspen in de Amerikaanse Rocky Mountains al lang van de eerste plaats heeft verdrongen. Vanaf Whisler loopt de weg nog iets noordelijker, maar verder de natuur in is alleen mogelijk per trein.
De bossen op Vancouver Island zijn zo mogelijk nog spectaculairder. Pacific Rim National Park is daarvan een van de hoogtepunten. Hier is ook goed te zien dat de bossen een regenwoud vormen, het enige in zijn soort buiten de tropen.
Met bootjes kunnen de tientallen eilanden worden bezocht ten noorden van the-place-to-be-Tofino. Hier is het regenwoud nog in zijn oorspronkelijke vorm te vinden. Als de gids je later met zijn boot weer af zet in het haventje van Tofino, heet hij je weer welkom in Canada, "for that matter", de bezoeker er aldus subtiel aan herinnerend dat dit dus niet Canada is, maar British Columbia. Precies daarom is het mogelijk dat Cascadia één gebied, één regio is, of in ieder geval kan worden, ondanks dat het wordt doorkruist door de Amerikaans-Canadese grens. Dat is ook wat de vermaarde journalist Robert Kaplan bedoelt. De regionale band zou wel eens sterker kunnen blijken dan de nationale banden aan weerszijden van de grens.

Milieu

Vancouver Island is behalve adembenemend ook verontrustend; het is de plaats waar het milieuvraagstuk zich in alle hevigheid aandient. Dat begint in de Oceaan. Vanuit Tofino jagen de toeristen in snelle bootjes op Walvissen. Er wordt alleen met camara's op de dieren geschoten, maar de verwachting is toch dat de walvissen op den duur zich steeds verder van de kust zullen gaan ophouden. Het is nog niet helemaal zo heel lang geleden dat er echt op de walvissen gejaagd werd. Voor zeehonden is dat nog altijd het geval. Met regelmaat staat Canada wereldwijd te kijk als weer eens bekend is geworden dat jagers de arme beesten hebben doodgeknuppeld of levend gevild.

De nationale en provinciale parken zijn beschermd gebied. Er vindt dan ook geen commerciële bosbouw plaats. Het is ontluisterend te zien dat buiten deze gebieden tot op de dag van vandaag massaal wordt gekapt. Deze kant van het milieuvraagstuk is bijvoorbeld goed voelbaar als men het noordelijk deel van het Pacific Rim National Park aan de zuidkant uitrijdt. Pal achter de entree zijn in de zomer van 2000 enorme gebieden leeg gekapt.
Een bekende truc van de houtbranche is het kappen van grote 'kamers' in het oude regenwoud. Vanuit de randen en langslopende wegen lijkt het dan alsof het bos als geheel nog overeind staat. Dit probleem speelt niet alleen op Vancouver Island, maar in heel Canada, en ook in heel Cascadia, in het bijzonder in Oregon. Terwijl de economische betekenis van de houtindustrie al jaren tanende is, blijkt de politieke kracht van deze industrie nog steeds te bestaan. Het zuur te zien hoe oorspronkelijk regenwoud wordt vernietigd, terwijl het economisch zwaartepunt allang naar andere takken van sport is verschoven.
Overigens vormt het watertekort eveneens een belangrijk vraagstuk, niet zozeer rond Vancouver, maar vooral zuidelijker in Cascadia. In 2000 heeft het weinig geregend, en dan is het probleem nog nijpender.

Kamloops

Een kleine 300 kilometer ten oosten van Vancouver ligt Okanagan Lake. Dit is het 'middellandse zee'-gebied van Canada. De zomers zijn prachtig; de kunstmatige stranden (het zand is vaak van zeer ver aangevoerd) zijn druk bevolkt. Aan de oostzijde van het meer ligt het stadje Kelowna, verder noordelijker het Okanagan indianenreservaat. Ruim twee uur verder ligt de stad Kamloops. Die stad stelt niet veel voor, maar iedereen die in westelijk Canada reist, komt vroeg of laat hier langs. Dat geldt voor degenen die verder noordelijk willen en bijvoorbeeld via de Yellowhead Highway naar het noordwesten van British Colombia willen rijden (de Alaska Highway ligt trouwens nog veel en veel verder weg; Canada is een groot land, het grootste van het Westelijke Halfrond).
De Canadese Rocky Mountains scheiden Britsh Columbia van het vlakke, saaie Alberta, in feite een gigantisch landbouwgebied waar veel Nederlandse boeren momenteel weer naar uitwijken. Hier liggen de steden Calgary en Edmonton. Wie vanaf de laatste stad naar Vancouver rijdt, komt ook weer langs Kamloops.
Tussen Kamloops en Vancouver strekken zich de uitlopers van het Cascadia-gebergte uit. Voorbij Calgary achter de Rockies wordt Canada mooi, maar pas in Cascadia wordt duidelijk hoe fraai de stad Vancouver ligt ingebed in zijn natuurlijke omgeving.
Vanuit Kamloops rijdt men via de Coquihalla Highway Cascadia in; over de weg ligt Vancouver 350 kilometer verder. Na km 200 wordt het plaatsje Hope bereikt. Dit is een mooi punt. De weg langs de Amerikaanse grens en de weg parallel aan de Fraser rivier vanuit het noorden komen hier samen. Richting Vancouver loopt de snelweg langs de zuidzijde van de steeds breder wordende Fraser rivier. Aan de overkant rijst het kustgebergte op. Halfweg zien we ineens Vancouver liggen. De verschillende hoogbouwconcentraties zijn al van verre zichtbaar.

Comfortabel dichtbij

Vancouver is als gevolg van zijn natuurlijke 'setting' in hoofdlijnen verdeeld in enkele grote stedelijke gebieden. Het centrale stadsdeel - waaronder Downtown, The City of Vancouver en Burnaby - ligt ingeklemd tussen Burrard Inlet in het noorden en de North Arm van de Fraser River in het zuiden. Daarachter liggen nog Richmond en, achter de Fraser River zelf, de jonge stadsdelen Delta en Surrey.
Ten noorden van de Burrard Inlet liggen North Vancouver en westelijk daarvan, inderdaad, West Vancouver. Het bijzondere van Vancouver is niet alleen deze ligging aan rivieren en baaien, maar juist ook het natuurlijk gegeven van de wildernis als stedelijk decor. Want pal achter North Vancouver rijst het kustgebergte op waar tal van prachtige natuurparken zijn gehuisvest. In Vancouver is de wildernis comfortabel dichtbij, behalve in de regio dus ook in de stad zelf.

Meteen aan de noordelijke stadsgrens begint de natuur. Centraal ligt daar Grouse Mountain, 's-winters een populair skigebied, altijd een mooi verblijfs- en uitzichtpunt. Een Zwitserse kabelbaan, de grootste van Noord-Amerika, brengen bezoekers naar het hooggelegen basisstation. Van daaruit lopen skiliften verder naar boven en voeren talloze 'trails' de eigenlijke natuur in, bijvoorbeeld richting Capilano Lake.
Vanuit het gehele noordelijk stadsgebied lopen wegen naar boven en ontsluiten aldus regionale en provinciale parken: Lighthouse, Cypress, Capilano River (het park met de beroemde, maar zeer toeristische hangbrug), Lynn Headwaters, Mount Seymour (het park met het populairste uitzichtpunt op de stad), Belcarra en ten slotte Indian Arm (het meest oostelijk gelegen park).

Downtown en verder

Superlatieven schieten te kort om de ligging van Downtown adequaat te prijzen. Downtown vormt een schiereiland in de Burrard Inlet; aan de oostzijde is het stadsdeel via Gastown en Chinatown verbonden met de rest van centraal Vancouver. Aan de andere zijde ligt de English Bay en een paar van de fraaie stranden. Het water van False Creek scheidt Downtown van de City of Vancouver in het zuiden.
Ten noorden van Downtown ligt de trendy wijk West End, en daarachter de letterlijke bekroning van het schiereiland in de vorm van Stanley Park. Er zijn niet veel steden die op steenworp afstand van het centrum een stadspark met regenwoudvegetatie hebben liggen. Het park is nagenoeg geheel omgeven door water.
Downtown en West End ademen een Europese sfeer, maar wel met sterke Aziatische 'flavour'. De openbare ruimte is van hoge kwaliteit; de stad is duidelijk ook voor voetgangers. Er wordt in en nabij het centrum volop gewoond. In het centrum lijkt Vancouver in niets op het schrikbeeld of het cliché van de typisch Noord-Amerikaanse stad.

Dat verandert enigszins achter het centrum in Gastown en Chinatown. Aanzienlijke delen van deze wijken zijn vervallen. Niettemin is de stedelijke vernieuwing hier al enige jaren in volle gang. Met name Gastown is voor een groot deel gerenoveerd en vernieuwd. Volgens kritici heeft de vernieuwing een hoog 'Disney'-gehalte, hetgeen valt te zien aan de verzameling van gelijkvormige nepwinkeltjes met typisch toeristisch assortiment.
Langzamerhand wordt het stadsdeel echter volwassen. Er komen ook normale speciaalzaken, en in het kielzog daarvan de niet-toeristische inwoners van de stad. Voor Cubaanse sigaren moet je in ieder geval in Cordova Street zijn. Wellicht dat de vernieuwing zich de komende jaren ook richting het nu nog grotendeels vervallen Chinatown doorzet. Overigens vertegenwoordigt de filmindustrie een steeds groter wordende economische activiteit in Vancouver. Om allerlei redenen wijkt deze industrie in toenemende mate uit van Los Angeles naar British Columbia. Chinatown, maar ook de vele 'achterstraten' in Downtown vormen een geliefd filmdecor. Inmiddels hanteert de gemeente een strikt vergunningenstelsel om het vele filmen enigszins in de hand te houden.

Waterfronten en woningbouw


Nieuw waterfront van Vancouver
Foto: (C) Light Rail Atlas/Martijn Mentink
Vancouver, 8 oktober 2001

Als gevolg van zijn natuurlijke ligging heeft Vancouver vele waterfronten. Verspreid over de gehele stad staan deze fronten voornamelijk in het teken van woningbouw. Het waterfront van Downtown heeft echter een zwaarder en gevarieerder programma, dat overigens nog voor een belangrijk deel in ontwikkeling is.

Zwaartepunt vormt de zone aan de noordkant van het centrum. Achter Hastings Street liggen in de omgeving van het spoorwegstation en het beginpunt van Skytrain een conglomeraat van hotels, kantoren en woningen, overwegend in de vorm van hoogbouw. Hier zijn ook allerlei voorzieningen gesitueerd, zoals een Cruiseterminal, een IMAX-theater, etc. vanuit hier kun je met de 'Seabus' naar North Vancouver. Richting Stanley Park is de zone nog geheel in ontwikkeling. Aanvankelijk lag hier tussen het water en de stad een groot spoorwegemplacement. Dat is nu geruimd en de bouw van nieuwe woon- en werkcomplexen is in volle gang. In de zomer van 2000 was de lokatie een grote bouwput. Het is met name ook de bedoeling dat de openbare ruimte geheel wordt verbeterd, in relatie tot het water en de in aanbouw zijnde complexen. Anders dan in de gemiddelde Noord-Amerikaanse stad wordt er veel gewoond in en vlakbij het centrum. Dit is gunstig voor het woonwerkverkeer, maar ook voor de sfeer op straat. Symbolisch voor het centrale wonen zijn woninghoogbouw-complexen in West End, pal aan en achter het waterfront. Het ontwerp ervan is subliem. Met name de stedebouwkundige inpassing is - wederom! - zeer on-Noord-Amerikaans. De oorspronkelijke bouwblokken van Downtown en West End zijn gehandhaafd en hebben op de eerste paar bouwlagen een plint gekregen die de oorspronkelijk rooilijn volgt. In de plint zijn overwegend winkelvoorzieningen opgenomen, bijvoorbeeld heel goed te zien in het centrale deel van Robson Street. Bovenop de eerste paar lagen begint pas de eigenlijke hoogbouw in de vorm van een reeks zelfstandige, terugliggende torens. Vanuit Stanley Park of North Vancouver gezien vormen al die torens echter een schitterend geheel.

Een andere paradepaardje is het waterfront van False Creek. Hier is recentelijk een geliefd woonoord verrezen. Veel laagbouw, veel groen, aan het water met daarbij behorende voorzieningen. Aan de zuidzijde grenst dit gebied aan Granville Island. In de schaduw van de zich erboven verheven Granville brug hebben zich op dit voormalige bedrijfsterrein tal van exotische voorzieningen genesteld.

Azië

Canada is een tweetalig land. Vancouver is ook tweetalig. Na het Engels is de tweede taal echter niet Frans, maar Chinees. Vancouver ligt niet alleen dichtbij de Wildernis, maar ook dichtbij Azië. Vanoudsher is de Westkust van Noord-Amerika vereerd geweest met druk Chinees bezoek, getuige de vele Chinatowns.
Vanaf het moment dat het duidelijk werd dat Hong Kong weer tot het Communistische China zou gaan behoren, is echter een nieuwe stroom van dit keer (zeer) welgestelde Chinezen naar Vancouver op gang gekomen. Het open Canadese cultureel-sociale klimaat en de strategische ligging van Vancouver tussen Azië en Noord-Amerika waren hierbij doorslaggevende overwegingen.
De Chinezen drukken sinds de jaren 90 onmiskenbaar hun stempel op de woningmarkt. Ze bevolken de hoogbouw in West End en hebben zich verder met name gevestigd in het uitgebreide verstedelijkt gebied van de City of Vancouver en daar voorbij in vele nieuwbouwlokaties.