LAATSTE NIEUWS 2001,
2002 & 2003
U kunt altijd corresponderen
over het Laatste Nieuws!
28 november 2003
Bouw
RandstadRail nu echt van start
In de Haagse en de Rotterdamse regio is gestart met de bouw van RandstadRail.
Op diverse plaatsen zijn voorbereidende werkzaamheden gestart. De meeste
deelprojecten zullen in het eerste kwartaal van 2004 worden aanbesteed.
Er is nog geen besluit genomen over de twee types Light Rail-voertuigen.
Diverse fabrikanten hebben belangstelling getoond. Zo denkt Siemens
een goede kans te maken met het type Avanto, dat onder meer in Parijs
zal gaan rijden. De aanbesteding van het materieel vindt in 2004 plaats.
Behalve het Duitse Siemens zijn Alstom (Frankrijk), Bombardier (Canada)
en CAF (Spanje) geselecteerd.
Naar verwachting zullen de HTM en RET in opdracht van de provincie Zuid-Holland
verantwoordelijk worden voor de exploitatie. Het eigendom en beheer
van de infrastructuur wordt naar het zich laat aanzien overgedragen
aan de provincie.
5 november 2003
RegioRail
zonder Molenhoek
Binnenkort (10 november a.s.) wordt officieel de Nota Voorkeursalternatief
RegioRail KAN gepresenteerd. Dat is goed nieuws, niettemin wordt het
steeds duidelijker dat het plan meer en meer wordt uitgekleed. Zo is
onlangs besloten dat een station Molenhoek voorlopig niet doorgaat.
De argumentatite voor deze beslissing klinkt overbekend. De duizend-instappers-per-dag-norm
wordt niet gehaald, het station is te duur en de stop valt niet in te
passen binnen de bestaande dienstregeling.
Het schrappen van Molenhoek is plaatselijk in het verkeerde keelgat
geschoten. Wethouder Van Verschuer (gemeente Mook en Middelaar) zal
zaterdag 15 november bij wijze van 'ludiek' protest op de kruising Stationstraat-Lindenlaan
in Molenhoek de 'opening' van station Molenhoek verrichten. Hij is het,
samen met zes milieu- en reizigersorganisaties uit de regio Nijmegen,
niet eens met de beslissing om het station in de ijskast te zetten.
Nog eens tien jaar wachten op een nieuw haalbaarheidsonderzoek maakt
volgens de critici een wassen neus van het hele regiorail-idee.
28 oktober 2003
Groen
licht voor Light Rail Seattle
De regering van de V.S. heeft een '$500 million grant' goedgekeurd voor
het Light Rail-project van de stad Seattle. De ruim 22 kilometer lange
lijn loopt van 'downtown' naar Tukwila in het zuiden. De bouw begint
in 2004. De opening van dit sterk vertraagde project is voorzien in
2009.
Seattle's Light Rail - aangeduid als 'Link' - zal gebruik maken van
de reeds bestaande 'transit' tunnel onder de binnenstad. De sneltrams
zullen daar hun baan en stations delen met trolleybussen, die al ruim
10 jaar van deze tunnel gebruik maken. Link bedient een langgerekte
stedelijke corridor die al sinds jaar en dag wordt geteisterd door files.
In 2011 zal de lijn doorgetrokken zijn naar het internationale vliegveld
van Seattle. Het systeem wordt geëxploiteerd door Sound Transit.
Naar verwachting zullen uiteindelijk 42.500 reizigers per dag van het
Light Rail-systeem gebruik gaan maken.
16 oktober 2003
Transferium
Utrecht-Westraven mislukt
Wat velen al langer wisten is recentelijk definitief duidelijk geworden:
het Utrechtse transferium Westraven, gelegen aan de A12 autoweg en sneltram,
is op een mislukking uitgelopen. Sinds de opening in mei 2000 is amper
gebruik gemaakt van deze voorziening. Sindskort staan er veel auto's
geparkeerd, maar dat komt omdat de gemeente Utrecht honderd parkeerplaatsen
heeft verkocht aan autoimporteur DaimlerChrysler, gevestigd op het bedrijfsterrein
iets verderop langs de A2. De personeelsleden worden met spacewagons
van het bedrijf tussen werkplek en parkeerplek vervoerd. Ze gaan niet
met de sneltram.
De mislukking wordt door de gemeente geweten aan gebrek aan voorlichting.
Het probleem is daarnaast dat er in de buurt van de binnenstad tal van
alternatieve parkeervoorzieningen beschikbaar zijn. En wat eigenlijk
nooit hardop gezegd is: de sneltram komt niet op de belangrijkste plaats
waar velen moeten wezen: de binnenstad. Er ontbreekt kortom hoogwaardig
openbaar vervoer. En als straks de plannen rond CS doorgaan, zal de
tram ingekort worden tot aan de west-, dat is de niet-centrumzijde van
het stationscomplex. Het transferium wordt dan nog onaantrekkelijker.
2 oktober 2003
Syntus
niet naar Apeldoorn
De provincie Gelderland gunt per 12 december 2004 de exploitatie van
de spoorlijn Zutphen-Apeldoorn voor vijf jaar aan de NS. Syntus en NoordNed
waren ook kandidaat, maar de provincie verkoos de NS vanwege de laagst
geboden prijs.
Recentelijk stelde Marijke van Haaren, CDA-gedeputeerde in Gelderland,
dat er belangrijke lessen te trekken zijn uit de eerste ervaringen met
decentralisatie, marktwerking en aanbestedingen. Verbetering zou volgens
haar kunnen plaatsvinden als Rijk, OV-autoriteiten en -bedrijven in
gezamenlijk overleg wet- en regelgeving beter kunnen afstemmen, waardoor
meer vrijheden voor ondernemerschap en marktwerking ontstaat. In dit
opzicht is het wat zuur dat nu Gelderland heeft gekozen om het succesvolle
regionale OV-bedrijf Syntus niet verder te laten groeien. Zo wordt een
landelijke tendens bevestigd: provincies die slechts op prijs aanbesteden
en niet of nauwelijks op kwaliteit sturen.
10 september 2003
Oorverdovende
stilte over Light Rail
Nu, enkele dagen na de 'derde dinsdag', heerst er een overdovende stilte
over de toekomst van Light Rail in Nederland. Ondanks aandringen van
enkele provincies laat de minister zich niet uit over de wenselijkheid
van (nieuwe) Light Rail-projecten. De budgetten in de periode tot 2010
zijn onduidelijk en onzeker. Zo is voor de RijnGouwelijn nog steeds
geen financiering geregeld. Nog in augustus dit jaar heeft de provincie
Zuid-Holland de regering dringend om 155 miljoen verzocht. Maar een
echt antwoord is vooralsnog uitgebleven.
Ondertussen wordt het Utrechtse project vertraagd doordat het werk aan
de Vleutense spoorlijn naar 'achteren' is geschoven. En in Haaglanden
probeert het Rijk zelfs een project de nek om te draaien - Lijn 19 (Leidschendam-Delft)
zal voorlopig niet rijden. Nu ligt er een bus-alternatief op tafel,
dat niet echt een alternatief kan zijn. Grote delen van de tangentiële
lijn 19 verlopen immers via bestaande tramtracés die ongeschikt
zijn voor busexploitatie. Bovendien is al heel veel infrastructuur in
ruwbouw gereed. Doodzonde! Afspraken gemaakt binnen zogenaamde VINEX-covenanten
blijken wederom boterzacht.
27 juli 2003
LA's
Gold Line geopend
Met de opening van de "Gouden Lijn" is het OV-systeem
van Los Angeles weer een stuk groter. Na de opening van de Blue Line
(1990) en de Green Line (1995), alsmede de metro (Red Line)
in dezelfde tijd, is dit weekend de ruim 20 kilometer lange lijn van
Union Station (centrum Los Angeles) naar de stad Pasadena geopend. Gisteren
maakte 70.000 tot 80.000 passagiers van de Gold Line gebruik.
4 juni 2003
RijnGouwelijn levert geld op De RijnGouweLijn zal de werkgelegenheid
versterken. Door de aanleg van deze OV-infrastructuur zullen de woning-
en kantoormarkt beter gedijen. Dit concluderen Ecorys en ProRail in
hun recente onderzoek in opdracht van het projectbureau RijnGouweLijn.
Het project blijft dus niet beperkt tot hogere exploitatieopbrengsten
en reistijdwinsten, maar levert ook geld op, voor de regio de komende
dertig jaar 199 miljoen euro, voor Nederland als geheel 134 miljoen
euro. Zo resulteert de RijnGouwelijn in hogere OZB-inkomsten voor de
gemeenten langs de lijn en 700 arbeidsplaatsen in de regio. Volgens
Ecorys en Prorail is de RijnGouwelijn ook goed voor veiligheid en milieu
en maakt bovendien intensiever grondgebruik mogelijk en leidt tot afname
van het autoverkeer in de Leidse binnenstad.
17 mei 2003
Tegenslag voor Kolibri Volgens het ministerie van Verkeer
en Waterstaat is het Gronings-Drenthse Kolibri-plan veel te duur. Tijdens
ambtelijk overleg deze week tussen ministerie en beide provincies is
gebleken dat het tramproject in de stad Groningen door de Haagse ambtenaren
niet wordt ondersteund. De vervoerwaarde van de lijn naar Meerstad wordt
te gering geacht, terwijl de tramlijn naar Zernike in beginsel kansrijk
wordt bevonden, maar als stand-alone lijn toch niet als haalbaar wordt
gekenmerkt.
Ook de zogenaamde 'light train' tussen Groningen en Assen kan in de
ogen van de rijksambtenaren geen genade vinden. Alleen een nieuw station
Kempkensberg bij de nieuwe wijk Europapark voor de bestaande trein wordt
in Den Haag kansrijk geacht.
Het oorspronkelijke plan Kolibri is destijds geraamd op 340 miljoen
euro. Het ministerie acht een kwart van dat bedrag eventueel bespreekbaar.
Gedeputeerde Tonnis Musschenga, voorzitter van de stuurgroep Kolibri,
bevestigt desgevraagd de tegenslag. En hij schat nu in dat de regio
meer dan de geplande 36 miljoen uit eigen zak op tafel zal moet leggen.
2 mei 2003
Netwerk TramPlus komt er echt In het najaar van 2004 zal
de 'TramPlus'-lijn van Rotterdam naar de nieuwe wijk Carnisselande bij
Barendrecht in gebruik worden genomen. De aanlegkosten bedragen 83 miljoen
euro. De Rotterdamse verkeerswethouder Stefan Hulman en zijn Barendrechtse
collega Kees Silvis benadrukten recentelijk dat de 12 kilometer lange
tramlijn er nu echt komt. Uiteindelijk zijn dan toch de enorme moeilijkheden
van de afgelopen maanden overwonnen.
De verbouwing van de bestaande lijn 2 tot TramPlus-niveau is inmiddels
in volle gang. Elders in de stad zijn vergelijkbare trajecten uit het
toekomstige Plus-netwerk al gereed. Planvorming en voorbereidingen voor
de nieuwe TramPlus-lijnen naar Vlaardingen en IJsselmonde gaan ondertussen
onverminderd voort. De Vlaardingse lijn zou al in 2005 in dienst moeten
zijn. De nieuwe Citadis-trams zullen in de winterdienst van 2003-2004
in gebruiken worden genomen.
24 april 2003
Storingen mogelijk verholpen Afgelopen weken is de proef
op de spoorlijn Gouda-Alphen geteisterd door vele storingen. Het beveiligingssysteem
dat momenteel wordt uitgetest is buitengewoon gecompliceerd. De sneltrams
maken gebruik van een dubbelsysteem dat bestaat uit ATB NG ('nieuwe
generatie'), plus assentellers in de baan. De trams zijn daarom uitgerust
met een speciale ATB-installatie. De conventionele treinen op de lijn
blijven daarentegen gebruik maken van ATB EG (het oude systeem, oftewel,
'eerste generatie'). Zo'n complex dubbel beveiligingssysteem is in Nederland
nog nooit eerder toegepast.
Tot nu toe blijkt het systeem tamelijk kwetsbaar, behalve voor blikseminslag
ook voor computerstoring. Bovendien is het systeem ook verstoord geweest
door een bepaalde dubbeldekker op de lijn Utrecht-Amsterdam die in de
ochtend Gouda passeert. Volgens ProRail lijken deze storingen echter
verholpen. Voorlopig blijft de Light Rail-dienst niettemin beperkt tot
de avonduren en de zondag.
Op termijn is het perspectief van Light Rail-diensten op spoorwegen
echter rooskleurig, althans volgens het bureau Arcadis, dat onlangs
in opdracht van het projectbureau RijnGouweLijn voor ProRail een integrale
studie heeft afgerond naar de veiligheid van de Light Rail-proef op
het traject Gouda-Alphen. Arcadis: "Het resultaat van deze studie
opent de markt voor grootschalige inzet van light-rail en light-train
in Nederland. Zonder deze studie zou investeren in light-rail niet mogelijk
zijn. Het is de eerste keer dat een dergelijk grootschalig en integrale
veiligheidsstudie is uitgevoerd. De studie was erop gericht om aan te
tonen of het nieuwe vervoerssysteem voldoet aan de normen uit de Kadernota
Railveiligheid en het daarvan afgeleide Normdocument Veiligheid light-rail."
21 maart 2003
Vervoer Passagiers met Light Rail Gouda-Alphen De inspectiedienst
van het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft vandaag toestemming
gegeven voor reizigersdiensten met trams op het traject Gouda-Alphen.
De komende tijd vervangt de NS stapsgewijs enkele stoptreinen op dit
traject door trams. Daarmee is de weg vrij gemaakt om daadwerkelijk
de reactie van het publiek te meten. "Naar die reactie ben ik
erg nieuwsgierig", zegt Marnix Norder die als voorzitter van
de stuurgroep verantwoordelijk is voor de proef.
5 maart 2003
Regio unaniem vóór komst RijnGouweLijn De leden
van de stuurgroep RijnGouweLijn (RGL) hebben vandaag een intentieovereenkomst
ondertekend. Hierin staat dat gemeenten en provincie eensgezind vóór
de komst van de RGL zijn en dat zij zich maximaal zullen inzetten om
een financiële bijdrage voor de lijn te leveren. De regio geeft
hiermee een krachtig signaal af dat de RGL er zo snel mogelijk moet
komen.
Gedeputeerde Norder, voorzitter van de stuurgroep RijnGouweLijn: "Ik
verwacht dat we na besluitvorming in de gemeenteraden minstens 35 miljoen
euro door de gemeenten gefinancierd krijgen. De provincie draagt daarnaast
22,5 miljoen bij. Wij roepen het rijk op om 265 miljoen te reserveren
voor de RijnGouweLijn. Hiervan is 150 mln. euro voor de RGL-oost. Na
besluitvorming deze zomer over de planstudie kunnen we dan met de gemeenten
en het Rijk een realisatieovereenkomst sluiten.'' In de intentieovereenkomst
stellen de provincie en de acht gemeenten verder unaniem dat zij hun
activiteiten en bouwplannen zullen afstemmen op de komst van de RGL.
Ondanks bureaucratische beslommeringen wordt ondertussen de Light Rail-proef
tussen Gouda en Alphen onverminderd doorgezet. Inmiddels bestaat overeenstemming
tussen projectleiding en ministerie over het Integrale Veiligheidsplan.
Binnenkort volgt de materieeltoelating, zodat met passagiers de dienst
geopend kan worden. Een exacte startdatum is evenwel nog niet bekend.
Naast de hier eerder genoemde datum van 16 maart circuleert ook 7 april,
of zelfs veel later. Naar het schijnt zijn niettemin alle veiligheidsproblemen
opgelost en zou de proef aan alle gestelde veiligheidseisen voldoen.
1 maart 2003
Veiligheidsbureaucratie breekt Light Rail-proef op De RijnGouweLijn
voldoet nog niet aan de gestelde veiligheidseisen. De start van de exploitatie
van de RijnGouweLijn is namelijk als gevolg van onopgeloste veiligheidsproblemen
met naar verwachting twee weken uitgesteld. Als aan alle voorschriften
wordt voldaan, kan de dienstuitvoering met Light Rail-materieel op zondag
16 maart a.s. van start gaan.
Het was een donkere schaduw over wat gisteren het feestje van gedeputeerde
Marnix Norder had moeten worden. In zijn openingsspeech sprak de gedeputeerde
dan ook over de "verlammende bureaucratie", waarmee
het eerste Light Rail project in Nederland te kampen had en heeft. Zonder
dit expliciet te noemen werd verwezen naar de onbuigzame opstelling
van de Inspectie voor Verkeer en Waterstaat (de voormalige afdeling
Spoorwegveiligheid van Railned). Het niet gewend zijn aan het hanteren
van functionele specificaties en het halsstarrig vasthouden aan de voorschriften
uit de wereld van Heavy Rail en deze onverkort van toepassing verklaren
op dit Light Rail-project, heeft er toe geleid, dat het dossier nog
niet 'aantoonbaar veilig' is en nog op orde moet worden gebracht. De
uitslagen zijn 'nog niet compleet', zo heet het, en testritten en metingen
zullen de komende weken voor aanvulling moeten zorgen.
De
komende weken zullen de als 'kinderziekten' aangeduide problemen moeten
worden opgelost. Naar verluidt zullen de sneltrams dan 'real life' worden
beproefd temidden van de treinen van de reguliere dienstregeling. Als
alles goed gaat en er door de Inspectie voor Verkeer en Waterstaat niet
nog weer nieuwe vragen worden opgeworpen, zullen de passagiers op zondag
16 maart a.s. in de trams kunnen instappen en zal het proefbedrijf van
de RijnGouweLijn écht in gebruik worden genomen.
8 februari 2003
Proef Light Rail van start De
eerste sneltram is overgebracht naar Alphen. De proef is daarmee de
facto begonnen. Officiële start zal 28 februari a.s. zijn.
17 januari 2003
Light Rail voor Liverpool De Britse regering heeft onlangs
aangekondigd £170m beschikbaar te stellen voor 'Line One' van
het zogenaamde Merseytram Light Rail-project. Deze 19 kilometer lange
lijn verbindt de belangrijkste locaties in Liverpool met het stadscentrum.
Deze eerst lijn loopt van Croxteth naar Kirkby en zou in 2006 geopend
kunnen worden. Twee andere lijnen, respectievelijk naar Prescot/St Helens
en John Lennon Airport, zijn al gepland.
Met de geschatte kosten van £225m
is 'Line One' de duurste van de drie ontworpen lijnen. Dit komt doordat
lijn 1 ook een grote lus door het centrum gaat maken, de 'City Centre
Loop', die alle commerciële, culturele, toeristische en zakelijke
centra in de binnenstad met elkaar verbindt.
De financiering van het project wordt verder rond gemaakt door een £25m-bijdrage
van het Europees Regionaal Ontwikkelingsfonds en private investeringen
zoals de 10 miljoen pond van Grosvenor Henderson, die thans het Liverspoolse
centrum herontwikkeld voor een bedrag van £750m.
15 december 2002
Ex-Hannover
trams op Haagse lijn 11
Vandaag zijn de Stadtbahn-wagens uit Hannover in dienst gesteld op lijn
11 naar de Scheveningse kust. De trams passen goed op deze historische
Light Rail-lijn van het Haagse net. De HTM gebruikt reeds twee trams
van dit type op de tijdelijke pendellijn in Houten/Utrecht. Pas bij
realisering van het Haaglandse deel van RandstadRail zullen geheel nieuwe
trams in dienst worden gesteld.
12 december 2002
Eindelijk...
RandstadRail
Demissionair
minister De Boer (Verkeer en Waterstaat) heeft vandaag het contract getekend
voor RandstadRail. Hierdoor kan de bouw van dit belangrijkste Light Rail-project
van Nederland
eindelijk beginnen.
29 november 2002
Concurrentie
voor HOV-bus in Utrecht; inkorting Nieuwegeinlijn
Het plan voor de VINEX-locatie Leidsche Rijn is onlangs aanzienlijk
aangepast. De hooggespannen verwachtingen zullen niet worden ingelost.
Het zogenaamde Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV-bus) rijdt nog steeds
niet, maar zal als het ooit in gebruik wordt genomen geduchte concurrentie
ondervinden van de auto. Het oorspronkelijke voornemen om via een lage
parkeernorm het OV te stimuleren is namelijk van de baan. In het begin
november gepresenteerde 'Actualisatie Ontwikkelingsvisie' wordt namelijk
de lage parkeernorm van 1,25 auto per woning vervangen door 1,45 tot
1,75 auto per woning. Bovendien worden garages nog maar als een halve
parkeerplaats gerekend. Als doekje voor het bloeden wordt het HOV aangevuld
met twee gewone stadsbuslijnen.
Ondertussen bestaan er serieuze plannen om de Nieuwegeinlijn aan Utrechtse
zijde in te korten. Voor al het openbaar vervoer is namelijk een terminal
ontworpen aan de westzijde, dus niet-centrumzijde van het Centraal Station.
22 november 2002
Vertraging RandstadRail van de baan Binnenkort zal de minister
de beschikking voor 800 miljoen euro afgeven voor RandstadRail. Gisteren
is overigens al de eerste paal geslagen, voor het nieuwe station Leidschenveen
door de Haagse wethouder Bruins, samen met zijn Rotterdamse collega Hulman.
Het benodigde geld is dan toch gekomen, ondanks de recente budgettaire
crisis op het ministerie. De Haagse en Rotterdamse regio hebben zelf moeten
aangeven welke projecten in hun regio voorlopig niet doorgaan, om zo RandstadRail
alsnog op tijd te starten. Naar het schijnt zijn het vooral regionale
autosnelweg-projecten die 'getemporiseerd' zullen worden.
19 oktober 2002
Rijn-Gouwelijn door Leidse binnenstad Oktober
2002 blijkt een belangrijke maand voor het project van de Rijn-Gouwelijn.
De gemeenteraad van Leiden heeft woensdag 16 oktober besloten dat de tram
door de binnenstad moet gaan rijden. Twee dagen later, op vrijdagavond
18 oktober, is de eerste sneltram gearriveerd in de Nedtrain-werkplaats
te Leidschendam. Zes van deze trams (type A32 van Bombardier, model 'Stockholm')
zullen in het kader van de voorgenomen Light Rail-proef binnenkort gaan
rijden op het spoortraject Alphen-Gouda.
De financiering van de Rijn-Gouwelijn blijkt ondertussen helaas onverminderd
ongewis. De nieuwe minister van Verkeer en Waterstaat De Boer wil zelfs
dat de eerste 225 miljoen euro van de aanlegkosten door gemeenten en provincie
worden betaald. Volgens projectleider van de Rijn-Gouwelijn Rob van der
Werff is dat onmogelijk.
Het is overigens
nadrukkelijk de bedoeling dat de tram vanaf de binnenstad meteen wordt
doorgetrokken naar het transferium aan de A44. Het definitieve tracé
van dit sluitstuk, door of langs de Leeuwenhoek, zal in overleg met het
LUMC en de andere bedrijven in het gebied worden bepaald.
12 October 2002
Sluitingen en inkortingen in Oslo Slecht nieuws: in Oslo
zullen begin 2003 verschillende tramroutes worden gesloten. De reden
is een bezuiniging van 75 miljoen Noorse kronen in 2003 en een geplande
jaarlijkse bezuiniging van 300 miljoen kronen tot en met 2006. Ook metrotrajecten
zullen worden gesloten. De metroroutes naar Frognerseten (Holmenkollen)
en Kolsås zullen worden geëxploiteerd met trams in plaats
van met pantografen uitgerust metromaterieel.
Het
besluit is recentelijk genomen door de raad van bestuur van het OV-bedrijf.
Het is niet waarschijnlijk dat politici met extra geld over de brug
komen. Ondertussen reageren publiek en werknemers verontwaardigd. Tachtig
trambestuurders zullen hun baan verliezen.
(Nieuws afkomstig van Johan Eriksson, Cityspår/Citytram)
16 augustus 2002
Almada en Seixal krijgen Combino Een nieuw Light Rail-systeem
in Portugal zal binnen drie jaar de steden Almada en Seixal met elkaar
verbinden. Tevens biedt het nieuwe tramnet verbindingen met de hoofdspoorlijn
en de ponten naar Lisabon. De eerste fase beslaat een drietal lijnen
met een totale lengte van ongeveer 13 kilometer. Ook is voorzien in
een werkplaats voor reparatie en onderhoud van het materieel. Een 20
kilometer lange verlenging is reeds gepland.
Het nieuwe OV-bedrijf Metro Transportes do Sul (MTS) heeft van de Portuguese
regering een concessie gekregen om het systeem te bouwen en 27 jaar
te exploiteren. Deze zomer hebben Siemens en MTS een 'turnkey' contract
gesloten ter waarde van EUR 136 miljoen. Het contract voorziet onder
andere in de levering van 24 Combino's van het vijfdelige type, zoals
dat ook in Amsterdam wordt ingezet.
19 juli 2002
Rijn-Gouwelijn: proef gaat door Gisteren hebben NS, HTM, Railinfrabeheer,
RailNed, Railverkeersleiding, Rijkswaterstaat, Siemens en de provincie
Zuid-Holland een intentieverklaring getekend waarmee het nu zeker lijkt
dat de proef met Light Rail-materieel op het traject Alphen-Gouda door
gaat.
Eind september arriveert de eerste tram van het type Stockholm. Daarna
zullen technische proeven plaatsvinden. Exploitatie met reizigers is nu
voorzien per 1 maart 2003 (i.p.v. december 2002).
4 juli 2002
Franse spoorwegen kiezen voor Avanto Light Rail van Siemens
Vandaag ondertekent president-directeur Louis Gallois van de SNCF met
het Duitse Siemens een contract voor de levering van 15 Light Rail-voertuigen
uit de Avanto-familie voor exploitatie van de lijn Aulnay-Bondy
in het noordoosten van de Parijse regio. Tevens wordt een optie op nog
20 Avanto's genomen voor andere lijnen in Ile de France (Melun-Sénart).
Gallois: "This contract is a very important step for public
transportation, and particularly for SNCF. It clearly demonstrates SNCF
values of public service, modernity and Europe, and illustrates our
new corporate approach to transporting people in metropolitan areas:
developing dual-system vehicles ('TramTrains'), able to run on rail
lines in the outskirts of the cities, as well as on inner-city tramways
, thus offering our customers direct access to the very heart of those
cities. The 'TramTrain' concept also allows us to give a new and more
urban look to existing rail lines inserted in densely populated areas."
Dit is groot nieuws. Niet alleen omdat het Franse Alstom geheel onverwachts
wordt gepasseerd, maar ook omdat voor het eerst een nationale spoorwegmaatschappij
definitief het initiatief naar zich toetrekt op de regionale Light Rail-vervoermarkt.
Avanto staat voor de nieuwe generatie tram-treinmaterieel van Siemens,
dat voldoet aan spoorwegveiligheidseisen, maar dat ook geschikt is om
als tram over straat te rijden. De Avanto is als de Combino van Siemens
in verschillende uitvoeringen leverbaar. Recentelijk zijn ook varianten
van de Avanto (S70) besteld door de Amerikaanse steden San Diego en
Houston.
De lijn Aulnay-Bondy
zal in 2004 met Avanto's worden geëxploiteerd. De SNCF participeert
ook in het regionale samenwerkingsverband van de stad Mulhouse, waar
volgens planning in 2006 een regionaal tram-treinsysteem wordt geopend.
12 juni 2002
Nordhausen als inspirerend voorbeeld Onlangs is in de Oost-Duitse
stad Nordhausen een koppeling aangebracht tussen het kleine stadstramnet
en een regionale spoorbaan in de Harz. Vooralsnog eindigen de treinen
nu op het stationsplein bij een nieuwe gemeenschappelijke halte met
de tram.
Op het stadsnet rijden inmiddels korte, 3-delige Combino's van Siemens.
Vanaf 2004 zullen onlangs bestelde hybride versies van de huidige Combinos
over de regionale spoorbaan naar Ilfeld gaan rijden. Dit traject is
niet geëlectrificeerd en daarom zijn de trams uitgerust met een
dieselmoter ter opwekking van electriciteit (type V8; 180kW bij 4000
rpm). Het OV-bedrijf van Nordhausen ziet hiermee zijn pragmatische experimenten
met een in eigen beheer omgebouwde tram (type GT4, ex-Stuttgart) van
de afgelopen jaren beloond.
De aanpak van Nordhausen kan als inspirerend voorbeeld dienen voor een
aantal situaties in Nederland. De geplande stadstramlijn in Groningen
zou immers op vergelijkbare wijze kunnen worden aangesloten op de regionale
diesellijnen. Vergelijkbare toepassingen zijn denkbaar in de regio's
van bijvoorbeeld Amersfoort, Nijmegen en Zwolle.
7 mei 2002
Rijn-Gouwelijn ondergronds? Statenlid Dekkers van Groenlinks
vindt dat het belangrijkste straattraject van de Rijn-Gouwelijn in Leiden
moet worden ingeruild voor een ondergronds traject. Hij wil een tramtunnel
onder de Oude Rijn.
Financieel lijkt het idee volstrekt onhaalbaar, maar intussen wordt er
toch over gesproken. Ook het straattraject in het zuiden van de stad ligt
onder vuur. Enkele bewoners zien in de tram aldaar een groot gevaar.
6 april 2002
RandstadRail Rotterdam stilgezet? De plannen voor de verbouwing
van Rotterdam C.S. verkeren in een impasse. De besluitvorming over een
uitgeklede versie stagneert. De kans bestaat dat er daarom een nieuw ontwerp
gemaakt moet worden voor het RandstadRail-station onder C.S. Demissionaire
wethouder Kombrink waarschuwt dat er binnen enkele weken duidelijkheid
moet komen. Zo niet, "dan moet het hele RandstadRailproject voorlopig
worden stilgezet."
23 februari 2002
Rijn-Gouwelijn in gevaar? In
het Leidsch Dagblad van vandaag spreekt gedeputeerde Norder zijn zorg
uit over de financiering van de Rijn-Gouwe Lijn. "Ik ben er niet
langer van overtuigd dat het benodigde geld beschikbaar komt".
Volgens de krant slinkt het budget van het Kabinet voor infrastructurele
projecten in de komende vier jaar van 15 miljard tot 5 miljard en vreest
de gedeputeerde dat dit ten koste zal gaan van de Rijn-Gouwe Lijn. Tevens
geeft de gedeputeerde aan dat het voor hem alles of niets is.
10 februari 2002
Le Grand Tram in Parijs Het
tramnet in en rond Parijs wordt nu definitief uitgebouwd. Le Grand Tram
omvat de bouw van een reeks nieuwe lijnen voor 2006, zoals de verlenging
van de in aanbouw zijnde sectie tussen Bobigny en Noisy-le-Sec (T1)
naar Montreuil en Val Fontenay. Aan de westzijde start binnenkort het
werk aan de doortrekking van T2 naar Bezons. Ook zijn verlengingen gepland
van T2 langs de oude spoorlijn naar Porte de Versailles én over
straat langs de Boulevards des Maréchaux.
Overige nieuwe lijnen: van St.Denis naar respectievelijk Porte de Paris,
Colombes, Epinay, en Villetaneuse; Villejuif-Juvisy; Châtillon-Viroflay;
Aulnay-Bondy
(TramTrain).
Na 2006 zijn nog meer uitbreidingen voorzien en zal de Grote Tramring
rond Parijs gesloten worden. Verder denkt RATP nog aan de bouw van stadstramlijnen
in het centrum van Parijs. Tevens wil SNCF na 2006 het TramTrain-stelsel
uitbouwen.
23 januari 2002
Zuidtangent van start De
Zuidtangent HOV-bus rijdt al sinds 12 januari, maar vandaag heeft de
officiële opening plaatsgevonden. De busbaan tussen Schiphol en
Haarlem-Zuid is zo uitgevoerd dat in principe vrij gemakkelijk vertramming
mogelijk is. Tijdens de ceremonie liet de minister zich echter negatief
uit over 'Light Rail op de Zuidtangent'.
"Sneltram in plaats van boemeltrein", stelt daarentegen
het Initiatiefcomité Lijn 2000, want zo
kan de financiering van de proef met Light Rail tussen Haarlem en Zandvoort
eindelijk rond komen. "Door slim opereren is het gelukt om het
Zuidtangent-kerntraject tussen Schalkwijk en Schiphol snel aan te leggen.
Dit is echter maar een begin. Betrokken besturen moeten snel concrete
stappen zetten om van de Zuidtangent een Light Rail of sneltram te maken.
Daarbij moet de lijn een onderdeel worden van een heel netwerk en beslist
aansluiten op de Noord-Zuidlijn in Amsterdam'', bepleit voorzitter
C. Brunner.
Lijn 2000 wil ook dat snel werk wordt gemaakt met het experiment van
Light Rail tussen Haarlem en Zandvoort. In december bleek nog dat voor
de test de betrokken overheden en vervoersbedrijven nog 1,8 miljoen
euro (vier miljoen gulden) tekortkomen op een begroting van 5,4 miljoen
euro (twaalf miljoen gulden). "Wanneer we de boemeltrein schrappen
komt er genoeg geld vrij voor de sneltram, die bovendien vaker kan rijden
en meer haltes heeft'', rekent Brunner voor.
6 december 2001
Laatste nieuws Light Rail proefbedrijven
Het
proefbedrijf op de lijn Alphen-Gouda is in voorbereiding. Als alles volgens
plan verloopt, zullen eind dit jaar trams van het type Stockholm de huidige
halfuurdienst van de NS vervangen. Met name de veiligheidseisen blijken
voorals nog tot hoofdbrekens te leiden.
Met het geplande proefbedrijf tussen Haarlem en Zandvoort gaat het niet
goed. De financiering van de exploitatie blijkt niet rond te komen. Een
proefbedrijf zal in ieder geval dit jaar niet worden geopend.
2 januari 2002
Tramlijn 15 naar Nootdorp geopend. Het
nieuwe jaar is in Haaglanden feestelijk geopend met een nieuwe tramlijn
naar de VIVEX-locatie Ypenburg. Het eindpunt is in het dorpje Noordorp.
Lijn 15 is na lijn 17 de tweede nieuwe stadstramlijn die de regio van
Haaglanden wordt ingetrokken. Een derde lijn onder het nummer 19 is
in voorbereiding. Deze tangentiële lijn zal van Leidschendam via
een deel van het traject van lijn 15 in Ypenburg naar de TU-wijk van
Delft worden geleid.
8 december 2001
Tramlijn 1 naar MAP geopend. Vandaag
is lijn 1 naar de nieuwe woonwijk Middelveldse Aker Polder in Amsterdam
geopend. De plangeschiedenis is lang en moeizaam geweest, maar het resultaat
oogt goed.
Lijn 1 neemt nu de rol over van de aanvankelijk geplande verlenging
van lijn 16. In het westelijk deel van Osdorp keert lijn 17 terug op
het traject waar in 1961 de dienst onder hetzelfde nummer begon.
6 december 2001
Contract RandstadRail eindelijk rond. Vandaag
hebben
minister Netelenbos en vertegenwoordigers van het stadsgewest Haaglanden
en de Rotterdamse regio na een lange vertraging het contract over RandstadRail
ondertekend. Het Rijk stelt 1,8 miljard gulden beschikbaar, de betrokken
gemeenten uit het stadsgewest Haaglanden en de Rotterdamse regio tezamen
300 miljoen gulden.
In het nu definitieve plan bestaat RandstadRail uit de integratie van
de Zoetermeerlijn in het Haagse tramnet via tramlijnen 3 en 6, respectievelijk
naar Loosduinen en De Uithof, alsmede de verlenging van de Rotterdamse
metro via de Hofpleinspoorlijn naar Den Haag C.S. Op het gemeenschappelijke
traject hebben de haltes zowel hoge als lage perrons.
Zoetermeer lijkt de verliezer, omdat de directe verbindingen vanaf hier
naar Scheveningen (via C.S en tramlijn 1) en Rotterdam (ZoRO-lijn) vooralsnog
uit de plannen zijn gehaald. De doortrekking naar Oosterheem gaat wel
door, en op termijn is wellicht een verlenging van deze tak mogelijk
naar een nieuw station op de HSL richting Rotterdam.
De bouw start in 2003 en de eerste RR-voertuigen rijden in 2006. De
koppeling tussen Hofpleinlijn en metro in Rotterdam is naar verwachting
pas later klaar. De financiering van de tunnel in Rotterdam-Noord is
nog steeds omgeven met onzekerheden, evenals de ambitieuze plannen met
Rotterdam C.S. Eventuele financiële overschrijdingen komen voor
rekening van de gemeente Rotterdam.
24 oktober 2001
Light Rail van start in grensgebieden. De
achtiende november a.s. zal na 20 jaar weer treinverkeer zijn tussen
Enschede en Gronau (D). Onderdeel van dit verkeer is een Light Rail-dienst
(elk
uur richting Münster),
uitgevoerd door de Regiobahn Westfalen (DB), die ook twee nieuwe tussenliggende
haltes zal aandoen, namelijk Glanerbrug (de oude grensplaatshalte) en
De Eschmarke (een nieuwe halte voor deze VINEX-wijk). Het traject is
9 kilometer lang; de rijtijd bedraagt 11 minuten.
In Limburg is inmiddels al een Light Rail-dienst operationeel, namelijk
tussen Heerlen en Aken, als onderdeel van de nieuwe Euregiobahn. Ten
zuidoosten van Aken is een oude lokaal spoorlijn gereactiveerd/heraangelegd,
met nieuwe haltes zoals Stolberg-Altstadt. Vanuit hier rijdt eens in
het uur een DB-Talent door naar Heerlen. Het stelsel zal in de nabije
toekomst worden uitgebreid. Er is ook een traject naar en door de binnenstad
van Aken voorzien.
Tussen Groningen en Oldenburg (D) gaat de Nordwestbahn mogelijk de treindienst
overnemen. Deze regionale spoorwegmaatschappij heeft althans een bod
gedaan op de exploitatie. De Nordwestbahn gebruikt onder ander het type
Lint.
Andere voornemens, zoals Nijmegen-Kleve, Venlo-Mönchengladbach
en Maasticht-Hasselt, zijn nog lang niet concreet. Niettemin gaan in
Nijmegen stemmen op om de grensspoorbaan naar Kleve te gebruiken als
startpunt voor een trein-tramlijn door de stad zelf.
10 augustus 2001
Proefbedrijf Rijn-Gouwelijn start december 2002. De
HTM gaat in opdracht van de provincie Zuid-Holland volgend jaar december
het traject Goude-Alphen exploiteren met zes trams van het type Stockholm
(2.65 m. breed, 30 m. lang, 40 cm. vloerhoogte; fabrikant is Bombardier).
De trams zullen twee jaar lang (tot december 2004) de huidige halfuurdienst
van de NS vervangen. Alleen de doorgaande spitsuurdiensten van Gouda
naar Leiden zullen met klassieke treinen gereden worden.
De trams zijn door de HTM besteld als vervolgserie van de lopende order
in Stockholm (Tvärbana). De HTM neemt het gehele financiële
risico (cira 30 miljoen gulden) voor zich, maar verwerft aldus ook een
voorsprong op concurrenten in de regionale Light Rail-markt. In 2004
wordt de lijn Europees aanbesteed.
Het project staat los van een vergelijkbare proef tussen Haarlem en
Zandvoort. Daar denkt men momenteel aan de aanschaf van Stadtbahn B-materieel,
als vervolgserie van een lopende order voor de Turkse stad Bursa.
1 juli 2001
RegioTram Kassel van start. In
juni is de eerste fase geopend van het nieuwe RegioTram-net van Kassel.
Op een bestaand hoofdspoortraject is een dienst geopend tussen Hbf Kassel
en het plaatsje Hofgeismar. Twee jaar lang zullen van Saarbrücken
gehuurde trams een zogenaamd Vorlaufbetrieb verzorgen. Daarna
zal het net worden uitgebreid en via het stadstramnet Kassel in worden
getrokken.
20 juni 2001
Onderzoek naar Light Rail door Tweede Kamer. De
Tweede Kamer gaat onderzoeken waarom Light Rail-projecten in Nederland
maar niet van de grond komen. Kamerlid Van Heemst heeft er genoeg van
dat er nog nauwelijks iets rijdt. Het onderzoek wordt voor een deel
door de Kamer zelf gedaan.
10 juni 2001
Light Rail Syntus van start. Vanaf
vandaag zouden de nieuwe LINTS van Syntus in een halfuurdienst gaan
rijden op de trajecten Winterswijk-Zutphen en Winterswijk-Doetinchem/Arnhem.
De feitelijke opening van dit nieuwe Light Rail-bedrijf zal echter nog
enige dagen vergen. Er zijn nog een aantal technische problemen op te
lossen.
In Winterswijk is bij het ziekenhuis een nieuwe halte geopend.
Met het project is 31 miljoen gulden gemoeid. De planvorming heeft maar
liefst vijftien jaar in beslag genomen.
Minister Netelenbos heeft afgelopen zaterdag het systeem feestelijk
geopend.
10 mei 2001
Drie nieuwe systemen goedgekeurd in Engeland. Onlangs
heeft Prime Minister John Prescott drie plannen goedgekeurd: Leeds,
Bristol, and South Hampshire.
Het al jarenlang opgehouden Supertram project in Leeds bestaat uit een
28 kilometer lang netwerk met drie lijnen. Een lus door het centrum
verbindt de lijnen met elkaar. Net als in Bristol en South Hampshire
zullen in Leeds straattrajecten en vrije tracés gebruikt worden.
De andere systemen lopen ook langs trajecten van het hoofdspoor. South
Hampshire's sleutelproject is een tunnel onder Portsmouth Harbour waarmee
een snelle verbinding mogelijk wordt tussen de stad en Farham.
22 april 2001
Technische proef op Hofpleinlijn. Zondag
22 april hebben NS en HTM een technische proef gehouden op de Hofpleinlijn.
Tram 6016 uit Hannover heeft - dus over het NS-hoofdspoor - tussen Leidschendam
en Rotterdam gereden.
Dit is de eerste keer dat een dergelijke proef in Nederland is gehouden.
Vergelijkbare proeven zijn voorzien op de Rijn-Gouwelijn, alsmede tussen
Haarlem en Zandvoort. Vooralsnog is de HTM bij deze geplande proeven
niet betrokken.
9 april 2001
Inflatie contra infrastructuur. De
oplopende inflatie brengt de financiering van infrastructuur-projecten,
waaronder Light Rail, in gevaar. Het gaat met name om projecten die
1-3 jaar geleden definitief zijn begroot. Sindsdien zijn de werkelijke
kosten behoorlijk veel hoger. Voor infra-uitgaven bedraagt de inflatie
momenteel zo'n 6%. Ter vergelijking: de gewone inflatie bedraagt 4,6%.
Een deel van de extrakosten zullen door het Rijk kunnen worden vergoed.
Tussen de ministeries van V&W en Financiën is echter nog geen
overeenstemming bereikt over de wijze waarop een speciale 'bouwindex'
zou moeten worden berekend.
Een voorbeeld van een project waarboven zich donkere financiële
wolken samenpakken is RandstadRail. Financieel zal dit project mogelijk
worden herzien. Wellicht dat onderdelen soberder zullen worden uitgevoerd.
31 maart 2001
TramTrain van start in Frankrijk (2). Via-GTI
is zeer recentelijk gefuseerd met Cariane. Onder de nieuwe naam Kéolis
vormen ze met SNCF nu een zeer sterke partij op de Franse en internationale
OV-markt, niet in de laatste plaats met hun concurrerende TramTrain
product.
19 maart 2001
TramTrain van start in Frankrijk. Begin
dit jaar
heeft de SNCF een optie genomen op 64 twee-systeemvoertuigen (TramTrain)
en heeft daarnaast 15 exemplaren besteld (voor het Bondy-project). Deze
Franse 'Stadtbahnwagen' of 'LRVs' zijn geschikt voor het hoofdspoor,
maar kunnen ook op tram/straatrajecten rijden. De Franse duo-tram heeft
een capaciteit van 200-250 reizigers waarvan 40% met zitplaats. De vloerhoogte
bedraagt 400 mm.
Een
serieuze kandidaat om de nieuwe trams te bouwen is Alstom met het model
Citadis 500. Andere kandidaten zijn Siemens (model Karlsruhe) en Bombardier
(model Saarbrücken).
Recentelijk heeft de SNCF Via-GTI gekocht: de eerste private instelling
en nog steeds de grootste partij op het Franse veld van lokaal openbaar
vervoer (aandeel 29%). Transdev (16%) en CGEA (12%) zijn twee grote
concurrenten. Deze aankoop en de ontwikkeling c.q. aanschaf van duo-trams
maken van de nationale spoorwegen een geduchte concurrent op de lokale
OV-markten.
In de agglomeratie van Parijs is de SNCF van plan om op een oude lokaalspoorweg
binnen niet al te lange tijd een proefbedrijfje op te zetten. Het gaat
om de lokaalspoorlijn tussen Bondy en Aulnay-sous-Bois, in het noordoosten
van de Parijse regio, alwaar de oude grijze treintjes dus zullen verdwijnen.
De gewone dienst zal naar verwachting in 2005 (of wellicht eerder) worden
geopend. De stamlijn vormt aldus een vernieuwde kortsluiting tussen
RER-lijnen B en E.
Via straattrajecten zijn twee verlengingen geprojecteerd, respectievelijk
naar Montfermeil in het oosten en Parinor, inclusief de beruchte wijk
la Rose des Vents, in het noorden.
Tevens is een verlenging langs of op het bestaande spoor naar Noisy-le-Sec
geprojecteerd. Hier zou op den duur een verbinding kunnen worden gemaakt
met de RATP-tramlijn St-Denis - Bobigny, omdat vanaf Bobigny voor deze
tramlijn eveneens een verlenging naar Noisy-le-Sec is voorzien.
De SNCF heeft verder serieuze plannen voor de introductie van het TramTrain
concept in Mulhouse, St-Etienne, St-Germain, Lyon en Strasbourg.
5 maart 2001
Light Rail Zuid-Limburg in gevaar. Begin
vorige maand heeft het ministerie van Verkeer en Waterstaat in een brief
duidelijk gemaakt dat het Limburgse project drie keer duurder dreigt
te worden (180 in plaats van 60 miljoen) omdat Railned en Railinfrabeheer
blijven vasthouden aan heavy rail-veiligheidseisen.
Ondertussen is de provincie allerminst gelukkig met het tracé
in Maastricht, zoals dat enige tijd geleden door de gemeente is vastgesteld.
Het tracé loopt nu met een grote boog om het noorden van de stad
heen en eindigt aan de noordwestelijke kant van het centrum. De Light
Rail dringt aldus niet werkelijk door in het stedelijk gebied en maakt
ook geen deel uit van de geplande herstructurering van de binnenstad.
26 februari 2001
Nog dit jaar Light Rail op Den Haag-Zoetermeer? Neen! HTM
blijkt pas in 2003 aan het verzoek van NS-Reizigers te kunnen voldoen
om de Zoetermeerlijn met Hannover-trams te exploiteren. Dat is echter
le laat, volgens NSR. Het plan is dus van de baan.
24 januari 2001
Nog dit jaar Light Rail op Den Haag-Zoetermeer? NS
(NS-Reizigers) overweegt serieus om i.s.m. de HTM nog dit jaar met tweedehands
trams uit Hannover (van het type dat ook al in Houten rijdt) de dienst
Den Haag-Zoetermeer als Light Rail te gaan exploiteren. Immers, RandstadRail
rijdt pas in 2004, maar de NS heeft nu al een groot materieeltekort.
Zoals bekend is Railned een notoire tegenstander van trams op het hoofdspoor.
Misschien dat het zou helpen als ook de lijn naar Rotterdam/Hofplein
met de trams uit Hannover zou worden geëxploiteerd. Dit zou het
samenrijden aanzienlijk beperken, namelijk tot enkele punten bij de
werkplaats Leidschendam, alsmede het emplacement van Den Haag C.S.
Ondertussen denkt men bij de HTM ook verder, bijvoorbeeld aan de spoorlijn
Haarlem-Zandvoort.
5 januari 2001
Plan voor tramlijn in Arnhem (2). Burgemeester
van Arnhem Paul Scholten heeft gisteren een persconferentie gegeven
waarin hij het plan officieel heeft gepresenteerd. Het gaat om "een
verkennende studie naar de aanleg van een historische tramlijn tussen
de attractieparken aan de Schelmseweg en het Willemsplein".
De studie is uitgevoerd door een werkgroep onder aanvoering van Scholten
zelf. Naast vertegenwoordigers van de gemeente Arnhem en het toekomstige
Watermuseum hebben ook de directeuren van het Openluchtmuseum, Burgers'
Zoo en Connexxion in de werkgroep zitting.
Directeur A. van Hooff van Burgers' Zoo vindt de tramlijn belangrijk,
niet alleen voor de toeristische functie ervan, maar juist ook om het
parkeerprobleem rond de attracties op te lossen. Volgens hem heeft de
tramlijn echter alleen dan een kans van slagen als er een transferium
komt aan de A12.
Vrijwilligers van het Openluchtmuseum hebben zes Weense trams op het
oog die voor 300.000 gulden per stuk kunnen worden aangeschaft.
De aanleg van de infrastructuur (constructie baan, verleggen kabels
en leidingen, etc.) is bijzonder laag begroot, namelijk op 17 miljoen
gulden. Volgens LRA is dit voor circa 5 kilometer tramlijn niet reëel.
De exploitatie zou moet geschieden met vrijwilligers, vergelijkbaar
dus met de praktijk van de tramlijn op het terrein van het Openluchtmuseum.
In de winter zou Connexxion een vervangende busdienst moeten verzorgen.