HoogtepuntenDefinitiesKaartenVoorbeeldenGeschiedenisArchiefCreditsContactTo English version of LRA...

Light Rail Atlas
is een site over de ontwikkelingen van light rail (en andere vormen van hoogwaardig openbaar vervoer) in Nederland, maar ook daarbuiten. Light rail-precedenten uit eigen land, of juist uit andere landen (zoals Duitsland, Frankrijk, Spanje en de Verenigde Staten) maken duidelijk wat mogelijk en nodig is.


Porto (PT)

Light rail Atlas is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een (inter)nationaal discussieplatform, waarin de stand van zaken in ons land en daarbuiten op een creatieve wijze tegen het licht wordt gehouden. Light Rail Atlas wil vooral ook informeren. En een breed publiek laten genieten van elegante, pragmatische en betaalbare vormen van openbaar (rail)vervoer.



Light Rail Atlas wordt sinds 1998 samengesteld en onderhouden door Rob van der Bijl, eigenaar van het stedebouwkundig bureau RVDB. Sinds vele jaren plaatst hij light rail in het perspectief van ruimtelijke ordening, stedebouw en economische ontwikkeling.

Kijk naar onze voorbeelden, zoals Nottingham (UK), Valencia (ES), Saarbrücken (DE), Tokyo (JP), Zwickau (DE) en Salt Lake City (UT, VS), hier...
Light rail heeft zijn oorsprong in innovatieve spoorwegtechnologie uit de periode 1910-1935. Meer over de geschiedenis van light rail hier...
In het archief van Light Rail Atlas pagina's uit oude doos. We zijn nog aan het vullen, maar kijk toch al vast hier...

 

 

 

 

 

Hoogtepunten
Baanbrekend boek over light rail
Een pleidooi voor investeren in de stad door middel van hoogwaardig OV, en in het bijzonder light rail. De economische en sociale betekenis van steden is groter dan ooit, terwijl het belang van duurzame ontwikkeling in toenemende mate wordt onderkend.


Cover

Het geïllustreerde boek telt 174 pagina’s en kost € 35,-- (inclusief BTW; exclusief verzendkosten). Het boek is te bestellen via robvanderbijl@gmail.com

Meer informatie:
www.lightrail.nl/47xlightrail/

Doorbraak light rail in Vlaanderen
Vrijdag 11 oktober 2013 heeft de Vlaamse regering definitief de sneltramlijn tussen Hasselt en Maastricht goedgekeurd.


Ontwerp tracé tussen grens en noorden van Maastricht; tram takt af van spoorlijn naar tramtracé in stad (rood in groen)

Start bouw is voorzien in 2015; opening in 2017. De kosten voor het Vlaamse deel bedragen 217 miljoen euro (inclusief 12 sneltrams). Het Nederlandse deel is begroot op 83 miljoen.
De aanbesteding kan nu definitief worden voorbereid. Volgens Rob van der Bijl van LRA is weliswaar een mijlpaal bereikt, maar "eerst moeten nu de aanbestedingen succesvol worden afgerond".


Ontwerp tracé aan noordzijde van Maastricht; enkelspoor (rood in groen) gaat over in dubbel straatspoor (rood in grijs)

Ook de tramnetten van Antwerpen en Gent worden substantieel uitgebreid. En er bestaan serieuze plannen voor verlenging van de kusttram.

Tegenslag light rail
Eind 2012 zijn de projecten RegioTram Groningen en vertramming Zwolle-Kampen helaas gesneuveld, hetgeen een zware tegenslag vormt voor de ontwikkeling van light rail in Nederland.


De regio van Groningen zal ook in de toekomst worden bediend volgens het huidige model van 'lichte treinen', zoals hier op het station van Winschoten.

Zie voor achtergrond en analyse het artikel van Rob van der Bijl over de teloorgang van het Groningse project in het tijdschrift Blauwe Kamer...


Een regiotrein op de lijn Zwolle-Emmen.

Zwolle-Kampen zal weliswaar niet worden vertramd, maar toch worden aangepast en geëlektrificeerd, inclusief nieuwe halte bij Stadshagen. RegioTram is ingeruild voor RegioTrein, zoals op de lijn Zwolle-Emmen.

Trams als louter dadendrang?
Behalve Groningen hebben (of hadden) ook andere steden in Nederland plannen met een tram. Is het dadendrang van wethouders? Elke stad zijn eigen “tramspeeltje”?’


Reims (Frankrijk), 15 september 2012

‘‘Nee, zegt Rob van der Bijl, zo simpel is het niet. Hij was als stedenbouwkundig adviseur de afgelopen 25 jaar betrokken bij alle tramprojecten in Nederland en bij projecten in Scandinavië, in Azië en de Verenigde Staten. Stedelijk railvervoer is booming, ziet hij, omdat het de verstopte stadscentra beter bereikbaar maakt en kantoren en bedrijven lokt. Of het nu gaat om een sneltram in Reims en Straatsburg, stadstrams in vijftig steden in de Verenigde Staten of snelle metro’s in Azië. ‘Dat zie je wereldwijd Dat is niet terug te brengen op de nukken van bestuurders. En de lightrailverbinding tussen Den Haag en Zoetermeer en Rotterdam heeft bewezen dat steden beter bereikbaar worden. Er zijn nu 30 procent meer reizigers dan toen er alleen nog treinen waren."

"De combinatie van veel passagiers, efficiëntere exploitatie en hogere stedenbouwkundige kwaliteit", zegt Van der Bijl, "maakt dat railprojecten in grote dichtgebouwde steden goedkoper zijn dan bussen."

NRC, handelsblad, 28 september 2012

Stekker uit RijnGouwelijn


Geen hoogtepunt, maar een dieptepunt. Dat was 2011 voor het RGL-project. Na jarenlang bestuurlijk geharrewar heeft het nieuwe provinciebestuur medio 2011 de stekker uit het project gehaald. De nieuwe versie: 'oost' op bestaand hoofdspoor en 'west' als vertrambare busbaan, laat immers van het oorspronkelijke plan niets meer over. Ook is de financiering van het project niet meer geborgd.
RGL: 'rest in peace'.



Terugkijkend op al die jaren van voorbereiding moet helaas worden geconcludeerd dat politiek, bestuurlijk en ambtelijk de project-puzzel nimmer echt kon worden opgelost.

Nieuwe tramlijn in Tokyo

Het budget v
an Tokyo voor 2011 bevat financiering voor de bouw van een nieuwe tramlijn tussen Ginza naar Harumi in het havengebied van Chuo Ward. Meer info bij Japan Probe...

Een inmiddels achterhaald hoogtepunt - Na 65 jaar keert de tram terug in de regio Groningen - Assen. Al in 2016 in de stad Groningen, en daarna ook in de regio. De voorbereidingen voor het project vorderen gestaag. Zie ook de websitie van het project: www.regiotram.nl/.
Men verwacht dat de komende jaren de stad het toenemend aantal auto's niet meer kan verwerken. Bovendien is de omvang van het OV per bus tussen station en het universiteitscomplex Zernike nu al aanzienlijk. Daarom is de stad Groningen in samenwerking met de regio Groningen-Assen met het plan gekomen om een twee tramlijn te openen van station via binnenstad naar respectievelijk het universiteitscomplex Zernike en de wijk Kardinge. Het huidige plan is gebaseerd op onderzoek naar ruimtelijke inpasbaarheid en vervoerwaarden. Samen met hoogwaardige busverbindingen is een stedelijk OV-net voorzien, waarvan op den duur ook andere lijnen vertramd zouden kunnen worden.
Meer hoogtepunten hier...

Eind 2010 hebben de gemeente en de provincie Groningen, en ook de regio Groningen-Assen, ingestemd met het plan voor een RegioTram. De eerste fase zal bestaan uit twee lijnen in de stad per 2015/2016 (zie de stadskaart hierboven). Een tweede fase na 2020 zal in het teken staan van een regionale uitbouw, grotendeels over hoofdspoor van de trein (zie de kaart hieronder).

Meer hoogtepunten hier...

Sinds de opening in 1983 van de Nieuwegeinlijn is er in Nederland ontzettend veel gebeurd op het gebied van light rail. Inmiddels zijn de stedelijke en regionale railsystemen in Nederland aanzienlijk uitgebouwd. Bij de 10de verjaardig van Light Rail Atlas is hierop terug geblikt (januari 2008). We konden toen constateren dat er weliswaar veel gerealiseerd is, maar dat veel plannen in de jaren 90 kennelijk te hoog waren gegrepen. Maar ook was duidelijk dat zich een nieuwe generatie projecten en initiatieven aandient. Zo valt er veel nieuws te melden over de tramprojecten in Groningen, Nijmegen, Maastricht en Utrecht. Ook verdient de tram-pilot Zwolle-Kampen hernieuwde aandacht.

Inmiddels is RandstadRail in Haaglanden nagenoeg volledig operationeel en is het zinvol een eerste inschatting van het succes te maken. Uit een studie van het ministerie van Verkeer en Waterstaat blijkt dat de tram veel veiliger is dan velen voor mogelijk hadden gehouden. Afgelopen jaren zelfs veiliger dan ooit! Er komt dan ook geen maximunsnelheid voor trams. En in Frankrijk vervoeren trams veel meer reizigers dan verwacht. Maar dat wisten we eigenlijk al. De Franse spoorwegen werken intussen hard aan diverse 'tram-train' projecten. In Frankrijk wordt ook onderkend dat trams een milieuvriendelijk mobiliteitsbeleid helpen realiseren. Het 'Akkoord van Grenelles' uit 2007 moet Frankrijk tot het meest milieuvriendelijke land in de EU maken.

Meer hoogtepunten hier...

 

 

 

Definities
In 2010 is een nieuwe definitie van light rail, opgesteld door Rob van der Bijl van Lightrail.nl in overleg met emeritus-hoogleraar Maurits van Witsen en Jan Baartman van ProRail. Deze drie voorvechters van light rail benadrukken in de notitie 'Uitweg uit de Spraakverwarring' dat 'light' niet zozeer betrekking heeft op het gewicht van de voertuigen als wel op het flexibele karakter van de infrastructuur en exploitatie.
Zie verder ook de definitie-pagina van Light Rail Atlas.

In de brochure 'Uitweg uit de Spraakverwarring' (Railforum, februari 2010) wordt de volgende definitie gegeven: "Light rail is een railgebonden vorm van openbaar vervoer dat gebruikt wordt op de schaal van de stedelijke regio en de stad. In tegenstelling tot trein en metro is light rail per definitie geschikt om tot op zekere hoogte te integreren in de openbare ruimte en desgewenst te mengen met regulier wegverkeer." Download 'Uitweg uit de Spraakverwarring' hier...

Een eerdere versie van de definitie was opgesteld voor het jaarcongres van Railforum (15 oktober 2009). Lopend onderzoek naar 'lichte railsystemen', dat Rob van der Bijl in opdracht van ProRail heeft verricht, ligt aan deze en de huidige versie van de definitie ten grondslag. Jan Baartman van ProRail is als opdrachtgever bij dit achterliggende werk betrokken. De definitie grijpt verder terug op werk van Maurits van Witsen, onder andere zijn colleges die hij jarenlang verzorgde aan de TU-Delft.
Meer over definities van light rail hier...

 

 

 

Kaarten


Toen Light Rail Atlas in 1998 op het internet kwam, was eigenlijk het idee om een vitrine vol met voorbeelden en 'best practices' te maken van bestaande, nieuwe en ontworpen light rail systemen. We veronderstelden (en dat doen we nog steeds) dat kaarten essentiële informatie en kennis vertegenwoordigen over deze systemen. Tot op zekere hoogte werd de vitrine opgevat als een echte atlas, hetgeen de naam van deze website verklaart.
Binnen de vitrine van Light Rail Atlas is een reeks van verschillende kaarten opgeslagen. Op de kaarten-pagina proberen we er een representative verzameling van te laten zien. De onderstaande kaarten worden in het kort uitgelegd en zijn gegroepeerd in een soort van typologie.

Om het sociaal-economisch en ruimtelijk potentieel van light rail (en ander openbaar vervoer) in beeld te brengen, maken we dankbaar gebruik van de Nieuwe Kaart van Nederland, een landsdekkende inventarisatie van nieuwe plannen en projecten in de periode 2010 - 2030 voor wonen, werken, infrastructuur en natuur (onder auspiciën van NIROV)

Voorbeeld: een op lijnen gebaseerde kaart van de historische 'Pacific Electric' van Groot Los Angeles. Er was eens een tijd dat de PE een netwerk exploiteerde met een lengte van ruim 1800 kilometer. De laatst overgebleven lijn sloot echter in 1961. Alle lijnen zijn gemarkeerd als witte lijnen. We hebben deze kaart gemaakt als onderdeel van ons lopend onderzoek naar het stedelijk systeem van Los Angeles. De kaart is gebaseerd om de befaamde studie van Reyner Banham, gepubliceerd in zijn boek 'Los Angeles. The Architecture of Four Ecologies' (1971). Meer kaarten hier...

 

 

 

(C) RVDB 1998 - 2015